Drèei gedichten die ik schreef met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog. Dizze tied van het jaor, met under meer de daogen van herdèenken, leek mij geschikt um wat meer over die gedichten te vertellen.
Dodenherdenking stiet in mien bundel een zeum van locht (Zuidwolde 1996). Ik schreef het in 1995 en heb het opdraogen an mien beide kinder, Reinier en Annelien. Op 5 mei 1995 is bij Noorddijk (Groningen Stad) het Bevrijdingsbos lösdaon, in anwezigheid van meer as 200 Canadese bevrijders. Saomen met schoelkinder - oeze Reinier was daor ien van - hebt de Canadese veteranen meer as 200 perenbomen plant in ien van de toegangspaden naor het Bevrijdingsbos.
Het gedicht giet over de aovend daorveur, toen wij metleupen in de stille tocht naor de begraofplaots van Noorddijk, waor under meer de oorlogsgraven van veer vliegeniers oet de Gemenebest bint. Zij bint sneuveld op 20 jannewaori 1942. De prunussen die nuumd wordt in het gedicht, bluiden een week leden weer, toen ik op de begraofplaots was.
In de scha van 1945 schreef ik nao het lezen van het verslag van mien pap Jan Hof over de oorlogsjaoren in Wespert, in dit geval de leste daogen daorvan. Met net een MULO diploma op zak, kun pap zo nou en dan wat woorden wisseln met de soldaoten die tegen het einde van de oorlog bij heur op de diel inkwartierd waren. Dat bleken al wat oldere boeren oet Beieren te wezen. De gebeurtenis in het gedicht berust op warkelijkheid.
Ik stelde mij veur dat de oorlog, met al zien verschrikkelijke gebeurtenissen, ok aandere kaanten kend hef. De Vijand was in dit geval zölf ok boer en ik vermoed dat hij net zo min as mien opa har zitten wachten op die lillijke oorlog. Die Duutse soldaot leek van goeie wil en as boer begreep e grootkaans dat ok een boer in Wespert weinig begunde zunder peerd en waogen. Toen hij al op de vlucht was, vergat hij niet um ien te vraogen de familie Hof te berichten waor hij kidde en kiddekar achterleut.
Het gedicht stiet in de bundel Kijk verder dan vandaag en weet... Schrijvers uit Drenthe over 75 jaar vrijheid (Assen 2020).
Overlevende
van Auschwitz-Birkenau he'k schreven nao het zien van de rechtstreekse oetzending vanoet Auschwitz van de Holocaust herdenking, op 27 jannewaori 2020. De toespraok van met naome ien van de overlevenden van de vernietigingskampen, mevrouw Bat-Shevan Dagan, meuk op mij veul indruk en inspireerde mij tot het schrieven van understaond gedicht.
Mevrouw Bat-Shevan Dagan:
"Het ergste wat ik had beleefd aan het begin was voor mij denk ik dat ik m’n haar ben verloren.
Ik voelde me een vrouw met m’n haar. Ik had mooi haar en het voelde fijn.
Een misdadige hand heeft mijn haar weggenomen. Daardoor werd ik een ander mens.
De blokken hadden hoge ramen.
Ik voelde met m’n hand aan mijn schedel en ik zag in de weerspiegeling een vreemde.
Ik dacht: Ben ik dat? Waar is mijn haar?
Ik herkende de weerspiegeling niet.”
Overlevende van Auschwitz-Birkenau
Het meisje schuifelt
waakzaam langs het raam
ziet vaag hoe aan de andere kant
een mager en verschrikt gezicht
haar monstert
met haar oploopt
staan blijft
als zij even wacht
en glimlacht wanneer zij dat doet
als zij aarzelend een hand uitstrekt
komt ook de ander nader
ze kijkt in veel te grote ogen
onder bruut afgesneden haar
met de vingertoppen
op het harde glas
komt het besef
de spiegel is toen
niet gebroken
zij kreeg de tijd terug
die haar werd afgenomen
spint die uit tot eeuwigheid.
© Suze Sanders
